بررسی ابزارها و روش های ایجاد محرمیت در خانه‎ی زینت الملک شیراز منطبق بر آیات و روایات اسلامی

محرمیت را می توان یکی از اصولی ترین ویژگی های معماری اسلامی دانست. خانه که خصوصی ترین مکان برای فرد به شمار می آید؛ از اصلی ترین مکان هایی است که رعایت محرمیت و حریم خصوصی در آن، ضروری است. دین اسلام به خصوص آیات قرآن، سخنان و احادیث پیامبران و امامان معصوم (ع) بر این اصل و رعایت آن در مسکن، تأکید ویژه ای داشته است. معماری اسلامی که پیرو اصول اسلامی است؛ این آیات و روایات را در تجلی معماری، مورد استفاده قرارداده است. بدین ترتیب معماران سنتی ایران محرمیت را به عنوان اصلی اساسی در ساخت بناها به ویژه مسکن، رعایت نموده اند. بنابراین این سؤال مطرح می گردد که آیات و روایات اسلامی چگونه بر ایجاد اصل محرمیت در خانه تأکید دارند و نمود اصل محرمیت و تطبیق آن با آیات و احادیث اسلامی در فضاهای خانه به چه صورت است؟ در جهت پاسخ به سؤال مزبور، تحقیق حاضر بر روی خانه ی زینت الملک شیراز به عنوان یک نمونه موردی شاخص در شهر شیراز، متمرکز گردید. این مقاله بر آن است تا ضمن شناخت اصل محرمیت و احادیث اسلامی مربوط به این اصل، به بررسی عوامل محرمیت ساز در خانه‎ی تاریخی زینت الملک به عنوان یکی از بناهای شاخص شهر شیراز بپردازد و ضمن تطبیق آیات و روایات اسلامی با عوامل محرمیت ساز در کالبد این بنا، به بررسی تأثیر این اصل در سازمان دهی فضایی این خانه بپردازد و ترفندهای خاص به کارگرفته شده در حفظ محرمیت این خانه را بازشناسد. در جهت تحقق این هدف در این پژوهش، از روش توصیفی- تحلیلی استفاده گردیده است. بخش مبانی نظری با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و سایت های اینترنتی معتبر به بررسی و تفکیک آیات و احادیث اسلامی مربوط به اصل محرمیت پرداخته است و بخش بررسی نمونه مودی با استفاده از مطالعات میدانی به صورت مصاحبه و مشاهده‎ی مستقیم از بنای زینت الملک انجام گرفته است. با بررسی آیات و احادیث اسلامی و تطبیق آن با مصداق های محرمیت ساز در معماری خانه ی زینت الملک می توان گفت که اصل محرمیت در کالبد بنا به صورت دیداری و شنیداری نمود می یابد و از طریق چهار ابزار درون گرایی، تناسبات، سلسله مراتب و مکان یابی ایجاد شده است که این اصول منطبق بر آیات قرآن و احادیث پیامبر و معصومین (ع) می باشند. معماران در گذشته با استفاده از این ابزارهای معمارانه به روش‎های مختلف، محرمیت بنا را تأمین می کرده اند.